Roulien van der Woude schrijft 'lichtgevende levensverhalen'

Door Arjen J. Zijlstra

“Ach, ze hangt weer een beetje scheef”, zegt Roulien van der Woude (32) met een lach, en loopt naar het portret van haar overleden moeder en stelt het bij. Tegelijkertijd is een paar meter verderop in de huiskamer nieuw leven zichtbaar in de vorm van twee katjes die melk drinken bij hun moeder. Zo vergaat het ene en ontstaat het andere: de universele levensadem blijft zijn deuntje blazen. Maar zo lekker wijs als dit klinkt, zo onmogelijk is het voor een mens die net iemand heeft verloren hier troost in te vinden. Want verlies van een dierbare doet vrijwel altijd pijn. Van der Woude weet er alles van. Vanuit haar vak als ‘levensschijver’, maar ook door de kruisen die ze zelf draagt. Op haar vijfentwintigste verloor ze in vier maanden tijd haar beide ouders. “Allebei aan kanker. De dag dat mijn moeder de diagnose kreeg, was mijn vader nog gezond. Maar ruim vier maanden later waren ze er allebei niet meer. Dat was natuurlijk een mokerslag voor mij en mijn zusje.'' “Door het verdriet kon ik me lange tijd niet meer concentreren en kwam tot niks meer. Dat is de impact van rouw.Ik zat toen in de afrondende fase van de lerarenopleiding Geschiedenis, maar door die gebeurtenis is mijn afstuderen met twee jaar vertraagd. Je wordt trouwens sowieso ook ongelooflijk dom van rouw! Zelfs de meest simpele dingen kon ik niet meer onthouden.”

Karakter

“Dat rouw een verlammende uitwerking heeft, is iets wat ik ook vaak tegenkom in mijn werk.Zoiets als het intoetsen van een telefoonnummer kan al de grootst mogelijke moeite kosten. Doordat ik zoiets herken vanuit mijn ervaring kan ik daar ook op inspelen.” Maar wat houdt het vak van ‘levensschrijver’ precies in? “De basis is dat ik het levensverhaal van een overledene, of persoon die gaat overlijden, op papier zet. En vaak ben ik ook degene die het voordraagt op de uitvaart.In een verhaal stip ik belangrijke levensgebeurtenissen aan, maar wat ik veel belangrijker vind is dat ik de essentie van die persoon weergeef.” “Simpelweg wat dingen vertellen over iemand, eventueel met wat quotes van diegene, dat is niet zo moeilijk. Maar het zo opschrijven dat het karakter van de overledene er echt in doorschijnt, dat is een uitdaging. Als dat dan lukt en het maakt iets los bij de nabestaanden, dan geeft dat mij natuurlijk veel voldoening.”

Aard van het beestje

“Als ik de dierbaren interview over de overledene, dan is dat eigenlijk altijd in een sfeer van rouw. Mijn grootste taak is op zo’n moment vooral luisteren.” Het vertellen van het levensverhaal draagt volgens van der Woude ook bij aan de verwerking van het verdriet. Evenals het later ernaar luisteren. “Het mooiste aan dit werk vind ik als mensen door zo’n verhaal meer inzicht krijgen in waarom iemand was zoals hij was.” Door het optekenen van zoveel verhalen ziet ze ook steeds meer de overeenkomsten tussen als die verschillende levens. Zo valt haar op dat de levenshouding die een volwassene heeft, vaak ook als kind al aanwezig is. “Een treffend beeld dat ik laatst in een stuk over een overleden vrouw gebruikte was dat als op school de bel ging, zij bleef wachten op het plein. Pas als iedereen binnen was ging zij ook. Deze bijzonder afwachtende houding bleek dan in het zware leven dat volgde een terugkerend thema, op alle levensgebieden.”

Rouwbegeleiding

“Morgen heb ik twee uitvaarten waar ik spreek. Vanavond bel ik eerst nog met die families om even te vragen hoe het gaat. Want zoiets is toch heel spannend voor hen.” Bij zulke contactmomenten, en bij het interviewen, komt dus ook een deel rouwbegeleiding kijken. Hierbij komt haar studie Rouwbegeleidingskunde mogelijk ook van pas. Een opleiding die ze besloot te doen nadat ze toch iets anders wilde dan het vak van leraar Geschiedenis. Ook een goede baan bij KPN, met een BMW van de zaak, kon haar niet vervullen. “Als puber waren er drie vakgebieden die me aantrokken: geschiedenis, journalistiek en psychologie. In het werk dat ik nu doe komt dat allemaal samen. Dus ik denk dat als mijn ouders niet waren overleden ik uiteindelijk ook deze overstap zou hebben gemaakt. Maar het onderwijs heeft ook nog steeds mijn hart. Ik vind het dan ook heel leuk dat ik laatst enkele gastlessen heb mogen geven op de Hanzehogeschool over rouwbegeleiding.”

Boom

Zo’n interview om tot een rake karakterschets te komen duurt zo’n twee á drie uren. Een enkele keer krijgt van der Woude ook weleens tranen in haar ogen. Maar daarna kan ze het prima van zich afzetten. “Op het moment dat ik wegrijd, zet ik bewust de muziek even keihard om het los te laten. Dan denk ik er thuis nog wel even aan, maar ik draag het niet met me mee.” Het voordragen vindt ze nog steeds spannend. Maar als dan na de plechtigheid mensen haar condoleren, omdat ze denken dat zij de overledene goed kende, dan weet ze dat ze het goed heeft gedaan. Iemands levensverhaal voordragen tijdens een uitvaart is uiteraard niet nieuw. Maar de draai die van der Woude eraan geeft – het zo proberen te formuleren dat het bijdraagt aan rouwverwerking – is wel bijzonder.“Ik ben heel dankbaar dat ik het mag doen.” “Of deze werkwijze een nieuwe tak is in de uitvaartwereld? Nou, wie weet is dit wel het begin van een hele nieuwe boom, haha.” Website: www.levensschijver.nl